Psycholoog

Een psycholoog behandelt psychische klachten. U kunt naar een psycholoog als u vrij veel en ernstige psychische klachten heeft. Met gesprekken en opdrachten kan de psycholoog helpen uw klachten te verminderen. Uw huisarts kan u naar een psycholoog verwijzen.

Hieronder leest u een paar voorbeelden van klachten en vragen waarmee u bij een psycholoog terecht kunt.

U ervaart emotionele problemen door een ziekte of beperking die een negatieve invloed heeft op uw gevoel en dagelijks leven. 
Bijvoorbeeld:

  • U hebt kanker en merkt dat u het allemaal niet goed kunt verwerken en u voelt zich daardoor zieker.
  • Uw zoon heeft suikerziekte gekregen, maar hij is bang voor die insulinespuit en dit geeft veel spanning thuis.
  • U hebt van uw gynaecoloog gehoord dat u geen kinderen kunt krijgen en u voelt zich daardoor depressief.

Uw emotionele problemen verergeren de last die u heeft van uw ziekte.
Of uw emoties staan uw genezing of revalidatie in de weg. 
Bijvoorbeeld:

  • U heeft een hartinfarct gehad en u merkt dat u door spanningen op het werk of thuis meer klachten op de borst krijgt.
  • U hebt eczeem en merkt dat u meer last hebt als u gespannen bent.
  • U bent zo vaak gespannen dat u veel migraineaanvallen hebt en u wilt daar wat aan doen.
  • U hebt bij het revalideren hulp nodig van anderen. U bent blij met de hulp maar voelt zich schuldig omdat u vaak boos en kortaf bent.
  • U beseft dat u dingen niet meer zult kunnen en bent daar zo verdrietig over dat het uw herstel in de weg staat.

Uw arts kan geen lichamelijke oorzaak vinden voor uw lichamelijke klachten.

Bijvoorbeeld:

  • U hebt geheugenklachten, maar de neuroloog kan geen lichamelijke oorzaak vinden.
  • Uw kind is erg dromerig en heeft zo vaak buikpijn en hoofdpijn dat het op school niet goed meekomt. De kinderarts kan niet verklaren hoe dit kan.

Uw emotionele klachten beïnvloeden uw werk negatief. Of uw werk is van invloed op uw gezondheid.

Bijvoorbeeld:

  • U bent door uw ziekte lang thuis geweest en bent bang dat u uw werk niet meer aankunt.
  • U hebt door uw ziekte weinig energie en u weet niet goed hoe u die moet verdelen over werk en vrije tijd.

Psychologen zijn opgeleid om gedrag van mensen te bestuderen. Zij behandelen en helpen mensen om zich beter te voelen. En ze begeleiden mensen in hun eigen ontwikkeling. Daarnaast zijn er psychologen die ondersteunen op het gebied van werk of revalidatie. Een psycholoog is geen arts en mag geen medicijnen voorschrijven.

Een psycholoog bestudeert het gedrag en is deskundig op het gebied van gedragsverandering. Bij het in kaart brengen van de psychische problemen gebruikt de psycholoog interviews, vragenlijsten en testen. De behandelingen zijn op maat gemaakt en gericht op de cliënt.

Een psycholoog die zelfstandig behandelt heeft een opleidingsroute gevolgd die vergelijkbaar is met die van een huisarts: 4 jaar academische medische opleiding en (minimaal) een tweejarige beroeps-/vervolgopleiding.

De psycholoog kan u helpen:

  • uw ziekte of beperking te accepteren;
  • uw lichaam weer te leren vertrouwen;
  • grip te krijgen op klachten of de gevolgen van klachten;
  • om te gaan met veranderingen zoals verlies van mobiliteit;       
  • om te gaan met stemmingswisselingen en verdriet door de diagnose;
  • bij relatieproblemen of seksuele problemen door de ziekte of aandoening;
  • om te gaan met de angst voor de terugkeer van de ziekte;
  • om te gaan met levensvragen bijvoorbeeld over zingeving, spiritualiteit en de laatste levensfase;
  • om te gaan met negatieve reacties of onbegrip van uw omgeving.

Wat doet deze zorgverlener?

Een psycholoog stelt eerst een diagnose. Daarvoor kijkt hij of zij naar al uw klachten en ziekteverschijnselen. Dit doet deze door vragen te stellen en naar u te luisteren. En soms door vragenlijsten af te nemen en uw gedrag te observeren.

Hij of zij kan vervolgens aangeven waar de klachten en symptomen vandaan komen. En welke behandeling het beste bij u past. Hierbij moet de psycholoog u vertellen wat hij of zij denkt dat er met u aan de hand is. Daarna maakt hij een behandelplan.

De psycholoog overlegt altijd met u over het doel van de behandeling. En over de manier waarop dat doel bereikt kan worden. Ook vertelt hij hoe lang de behandeling ongeveer gaat duren. Voordat de behandeling begint vraagt de psycholoog eerst uw toestemming. De psycholoog blijft tijdens de behandeling altijd met u overleggen en informatie geven over uw vorderingen.

Voor het slagen van de behandeling is het belangrijk dat u vertrouwen hebt in uw psycholoog. U werkt als het ware samen met de psycholoog aan het verbeteren van uw klachten. Dit gebeurt op basis van gelijkwaardigheid en openheid.

De psycholoog helpt u om zelf te ontdekken wat wel en wat niet werkt om uw doelen te bereiken. Hij of zij helpt u uw weg te kiezen en die zelf te bewandelen.

De psycholoog maakt vaak gebruik van cognitieve gedragstherapie.
Cognitieve gedragstherapie is een therapie dat het gedrag én de negatieve gedachten aanpakt die problemen in stand houden. Als u bijvoorbeeld angstig bent, bekijkt de psycholoog met u of de angst u helpt of juist in de weg zit. U stelt een lijst op met angstige situaties. Daarna zoekt u stap voor stap deze situaties op om zo onnodige angst te leren overwinnen.
Deze gedragsveranderingen of anders leren denken vragen vooral tijd en oefening. De psycholoog kan u daarom huiswerkopdrachten geven zodat u er zelf aan kan werken.

De psycholoog kan u ook ontspannings- of ademhalingstechnieken leren die u moet oefenen.

Het doormaken van een ziekte of de behandeling kan een traumatische ervaring zijn. Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) is een therapie voor mensen die last blijven houden van de gevolgen van een schokkende gebeurtenis. Ziek worden kan zo'n gebeurtenis zijn. Meer informatie hierover is het vinden op emdr.nl, de website van de Vereniging EMDR Nederland.

Wordt u individueel begeleid of met anderen?

U kunt individuele therapie en therapie met anderen krijgen.

U spreekt de psycholoog in principe alleen. Maar als u dat goed vindt, kunt u uw partner of gezinsleden betrekken bij de behandeling. Soms is dat waardevol. Uw familie kent u immers goed. Hun kennis en ervaringen zijn daarom belangrijk.

U kunt ook een groepsbehandeling aangeboden krijgen. De waarde van behandeling in een groep is dat u lotgenoten ontmoet. U krijgt dan niet alleen informatie, adviezen en hulp maar u kunt ook elkaar steunen.

Hoe lang duurt de behandeling of begeleiding?

Behandeling bij een psycholoog is meestal kort en gericht op het direct aanpakken van het probleem. Een behandeling kan 5 tot 15 sessies duren.

Register
De psycholoog in het ziekenhuis en de revalidatiepsycholoog zijn BIG-geregistreerde professionals.

Er zijn ook psychologen die niet BIG-geregistreerd zijn. Bijvoorbeeld de psycholoog arbeid en gezondheid. Zij zijn geregistreerd bij het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP).

Het NIP vindt dat een psycholoog zelfstandig met patiënten mag werken als:

  • hij vier jaar psychologie heeft gestudeerd aan de universiteit;
  • en hij na zijn afstuderen nog tenminste twee jaar onderwijs heeft gevolgd om zijn deskundigheid uit te breiden;
  • en hij zich in een register heeft ingeschreven.

Uw behandelend arts of uw huisarts kan u doorverwijzen naar de psycholoog:

  • uw behandelend arts zorgt dat u een afspraak kunt maken bij de afdeling Klinische (of Medische) Psychologie van het ziekenhuis.
  • uw huisarts verwijst meestal door naar een psycholoog in een GGZ-instelling of een eigen praktijk. In een instelling werken meerdere behandelaars, die vaak met elkaar samenwerken.

Bij psychologen met een eigen praktijk werken vaak één of enkele psychologen.

Een bedrijfsarts kan u doorverwijzen naar de Arbeids- en Gezondheidspsycholoog.

Er zijn verschillende wetten en afspraken die uw privacy beschermen. Zorgverleners hebben een beroepsgeheim. Dit betekent dat zij met niemand anders mogen praten over wat zij met u bespreken. Tenzij er direct gevaar is voor u of uw omgeving.

Dus uw zorgverleners geven nooit informatie aan partners, werkgevers of andere betrokkenen. Zelfs niet over de vraag of u in behandeling bent of niet. Dit doen zij alleen als u aangeeft dat zij de informatie mogen delen.

Een zorgaanbieder heeft geen toestemming nodig wanneer hij wil overleggen met collega’s die ook een geheimhoudingsplicht hebben en direct betrokken zijn bij uw behandeling.

Veel zorg wordt vergoed vanuit uw basisverzekering, maar niet alles.

De vergoeding hangt af van de behandeling, de behandelaar en uw verzekeringspolis. Het is daarom altijd goed om vooraf met de behandelaar te bespreken of uw behandeling vergoed wordt.

Over het algemeen geldt:

  • Psychologische zorg in het ziekenhuis valt onder de ziekenhuisfinanciering. Dat betekent dat uw zorgverzekeraar de zorg betaalt. U hoeft daarom niet apart te betalen.
  • Basis GGZ (eenvoudige) behandelingen worden over het algemeen ook door de zorgverzekeraar betaald.

De kosten voor de Arbeids en Gezondheidspsycholoog worden soms door de werkgever of de zorgverzekeraar vergoed.

De kosten voor de revalidatiepsycholoog wordt soms door de zorgverzekeraar vergoed. U moet dan wel aan bepaalde voorwaarden voldoen. Uw zorgverzekeraar weet precies welke dat zijn.