Psychiater

Een psychiater behandelt psychische aandoeningen. Hij of zij heeft zich na een studie geneeskunde gespecialiseerd in geestesziekten. De psychiater mag medicijnen voorschrijven.

Een psychiater is een zorgverlener voor mensen die een psychische aandoening hebben. Maar hij of zij behandelt niet álle psychische problemen.

Het verschil tussen een ‘aandoening’ en een psychisch ‘probleem’ is niet altijd zo makkelijk of scherp te maken. Bij een psychische aandoening heeft iemand vaak een combinatie van klachten en symptomen. Die zorgen dat het moeilijk is om dagelijkse dingen te doen.

Psychiaters behandelen bijvoorbeeld psychotische en bipolaire stoornissen, persoonlijkheidsstoornissen, ernstige depressies of dwangstoornissen. Of verwardheid bij iemand met een ernstige lichamelijke ziekte. 

Een lichamelijke ziekte kan ernstige of ingewikkelde psychische problemen geven of versterken. Ook dan kan een psychiater u misschien helpen.

Soms loopt iemand zelf of zijn omgeving gevaar door een psychische aandoening. Dan kan een psychiater gevraagd worden om mee te denken over een oplossing.

Een psychiater is een medisch specialist die zich heeft gespecialiseerd in psychische aandoeningen. Hij of zij onderzoekt en behandelt patiënten met complexe psychische klachten.

Wanneer bij de behandeling medicijnen nodig zijn, is de psychiater vaak de arts die ze voorschrijft. De psychiater zal ook meedenken over de andere behandelingen en deze soms zelf ook doen. In veel instellingen werkt de psychiater in een team. Dat betekent dat u vaak ook andere zorgverleners te spreken krijgt.

De psychiater heeft een medische achtergrond. Deze is opgeleid om breder te kijken naar psychische en sociale factoren bij psychische aandoeningen. Deze brede achtergrond is vooral van nut bij de behandeling van ernstiger of complexe aandoeningen.
De psychiater heeft daarnaast wettelijk een taak bij gedwongen opnames.

De psychiater kan u helpen:

  • door te onderzoeken welke aandoening u heeft (diagnostiek);
  • door uit te zoeken of er geen andere aandoeningen zijn die dezelfde klachten geven;
  • door voorlichting te geven over de aandoening en de behandelmogelijkheden;
  • door de psychiatrische aandoening te (helpen) behandelen met als doel een volledig of gedeeltelijk herstel;
  • om meer grip te krijgen op de klachten of de gevolgen van de aandoening, wanneer een aandoening niet, of onvoldoende herstelt;
  • een plan te maken om de kans op een terugkeer van de aandoening te verkleinen.

Wat doet deze zorgverlener?

Een psychiater stelt eerst een diagnose. Dat gebeurt met verschillende soorten gesprekken, lichamelijk onderzoek en soms laboratoriumonderzoek (zoals bloed prikken). Soms wordt ook een psychologisch onderzoek aangevraagd.

De psychiater zorgt meestal dat een behandelplan wordt opgesteld. Het plan wordt in overleg met u gemaakt. Zodat het zo goed mogelijk bij de aandoening en bij u past.

De behandeling kan verder uit verschillende onderdelen bestaan:

  • regelmatige gesprekken. Soms met de psychiater zelf, maar vaak ook met psychologen en verpleegkundigen;
  • psychotherapie waarvan er veel verschillende vormen bestaan;
  • gezins- of systeemgesprekken;
  • ondersteuning van de omgeving;
  • medicatie.

Hoe intensief een behandeling is, hangt van uw situatie af. De mogelijkheden zijn:

  • ambulante of poliklinische hulp: u bezoekt regelmatig afspraken vanuit huis;
  • online hulp: u volgt een programma of cursus via internet;
  • hulp bij u thuis;
  • deeltijdbehandeling: u krijgt elke week een of enkele dagdelen per week behandeling;
  • u verblijft meerdere dagen of de hele week in een instelling.

Wordt u individueel begeleid of met anderen?

U spreekt de psychiater meestal alleen. U hebt vaak ook gesprekken met andere zorgverleners bij een instelling. Zij voeren (delen van) de behandeling uit.

Bij de behandeling wordt wel vaak de omgeving betrokken, zoals familie, opleiding of werk.

Hoe lang duurt de behandeling of begeleiding?

Hoe lang een behandeling duurt, hangt onder andere af van uw wensen en uw klachten.

Wanneer u een aandoening voor het eerst heeft en als behandeling goed mogelijk is, duurt een behandeling maximaal een jaar. En bij voorkeur korter. De behandeling bij een aandoening die niet helemaal herstelt of vaak terugkeert kan langer duren.

Register
Een psychiater is een medisch specialist. Een psychiater moet zijn ingeschreven in het BIG-register. Het BIG-register is een register van de overheid. Alleen wie in het register is ingeschreven, is wettelijk bevoegd om het beroep uit te oefenen dat bij de titel of functie hoort. Iedereen kan het BIG-register inzien (bigregister.nl).

Opleiding
De opleiding tot psychiater is alleen toegankelijk voor artsen. Na de artsenopleiding heeft een psychiater zich vier en half jaar gespecialiseerd in de psychiatrie.
Er zijn psychiaters die zich in een doelgroep hebben gespecialiseerd. Bij voorbeeld kinderen en jeugdigen, ouderen, of patiënten in het algemeen ziekenhuis.

Een huisarts, een medisch specialist of een bedrijfsarts kan u doorverwijzen naar een psychiater of een instelling voor psychiatrische hulp.

De psychiater behandelt patiënten:

  • in een psychiatrische instelling (GGZ-instelling);
  • op de polikliniek of de psychiatrische afdeling van een algemeen ziekenhuis (PAAZ);
  • in een psychiatrische kliniek van een universitair ziekenhuis;
  • of in een eigen praktijk of groepspraktijk.

Met behulp van www.nvvp.net, de website van de Nederlandse vereniging voor psychiatrie, kunt u psychiaters vinden. Uw verwijzer kan u ook helpen een psychiater te vinden.

De psychiater heeft een medisch beroepsgeheim en houdt zich ook aan de privacywetgeving (AVG).

Er zijn verschillende wetten en afspraken die uw privacy beschermen. Zorgverleners hebben een beroepsgeheim. Dit betekent dat zij met niemand anders mogen praten over wat zij met u bespreken. Tenzij er direct gevaar is voor u of uw omgeving.

Dus uw zorgverleners geven nooit informatie aan partners, werkgevers of andere betrokkenen. Zelfs niet over de vraag of u in behandeling bent of niet. Dit doen zij alleen als u aangeeft dat zij de informatie mogen delen.

Een zorgaanbieder heeft geen toestemming nodig wanneer hij wil overleggen met collega’s die ook een geheimhoudingsplicht hebben en direct betrokken zijn bij uw behandeling.

De psychiater werkt vaak samen met andere zorgverleners, zoals maatschappelijk werkers, psychologen, verpleegkundigen en (huis)artsen.

Veel zorg wordt vergoed vanuit uw basisverzekering, maar niet alles.

De vergoeding hangt af van de behandeling, de behandelaar en uw verzekeringspolis. Het is daarom altijd goed om vooraf met de behandelaar te bespreken of uw behandeling vergoed wordt.

De zorg van een psychiater valt onder de Gespecialiseerde GGZ. Gespecialiseerde GGZ wordt vergoed via de basisverzekering. U hoeft daardoor niet apart voor de psychiater te betalen. Behalve uw eigen risico.

U moet dan wel voldoen aan de onderstaande voorwaarden:

  • Uw verwijzer denkt dat er sprake is van een diagnose volgens de DSM-5;
  • De verwijzer is een huisarts, bedrijfsarts, jeugdarts, medisch specialist, of arts voor verstandelijk gehandicapten.

In de verwijsbrief moet staan:

  • waarom u bent verwezen;
  • dat u verwezen bent naar de gespecialiseerde GGZ;
  • dat er sprake is van een (vermoeden van) een DSM-5 diagnose.

Als u langer dan drie jaar in behandeling bent of verblijft bij een GGZ-instelling gelden andere regels.

U moet dan een bijdrage betalen die afhankelijk is van uw inkomen.